Gastroözefagial Reflü Hastalığı

Doç Dr Fatih ÜNAL

Çocuk Hastalıkları, Gastroenteroloji ve Beslenme Uzmanı

 Gastroözefagial reflü mide ile yemek borusu arası yer alan kapakçığın yetersiz çalışması sonucu- açık kalması sonucu- mide içeriğinin istemsiz olarak yemek borusuna geri kaçışıdır. Yemek borusuna kaçan bu içerik yenilen katı ve sıvı gıdalar olabildiği gibi mide, safra ve pankreas sıvısı da olabilir. Reflü fizyolojik olarak yaşamın ilk 2 ayında sık olarak görülür ve kendiliğinden geçer. Bu bebekler ağız kenarından sızıntısı olan gayet huzurlu ve mutlu bebeklerdir.

Sağlıklı olan çocukların bir çoğunda normalde fizyolojik olarak gözüken bu reflü, 1/300-1000 oranında GASTROÖZEFAGİAL REFLÜ HASTALIĞI OLARAK yani vücudumuzda belirti vererek kendini belli eder. Çocukluk çağında reflü %8-12 oranında görülmektedir. Erişkinlerde bu hastalık daha sık (%20) olarak görülmektedir.

Hiatus hernisi (mide fıtığı) ve mide çıkışında darlık olan çocuklar yanında nörolojik hastalıklara sekonder (ikincil ) reflü de görülebilir. Her 10 reflü hastasından birinde mide fıtığı da görülmektedir.

Gastroözefagial Reflü ÇOK FAKTöRLÜ bir hastalıktır. Genetik kökeni olan bu hastalık; En sık olarak geçici olarak yemek borusu alt kısmındaki sfinkterin (kapakçığın ) gevşekliği sebebiyle görülmektedir, ayrıca mide içeriğinin boşalmasında gecikmenin olması, mide fıtığı ve yemek borusunun kendi kendini temizleme mekanizmasının bozuk olması diğer reflü sebepleridir.

Bir de Gastroözefagial reflüyü kolaylaştıran faktörler vardır.Bunlar ;

• Yemek borusunun mideye giriş bölümünde yer alan açının (HİS açısı) bozulmuş olması
• Mide fıtığı gibi anatomik bozukluklar
• Mide çıkışında tıkanıklık (ÜLSER VE pilör stenozu) gibi mide boşalmasını engelleyen nedenler

Çocuğun yanında sigara içilmesi, ergen ise kendisinin sigara ve/veya içki içmesi astım tedavisinde kullanılan ilaçlar ise mide

• ile yemek borusu arasındaki kapakçığın tam kapanmamasına neden olup gastroözefagial reflü hastalığına sebep olurlar.
• Kötü beslenme alışkanlıkları yağlı gıdalar, asitli yiyecekler ile tanışma yine reflüyü kolaylaştırır
• Obesite ve sıkı giysiler ve bir de genetik faktörler eklenir ise gastroözefagial reflü hastalığı oluşumuna zemin hazırlamaktadır.

Gastroözefagial reflü hastalığı olan çocuklar yaşamlarının farklı dönemlerinde farklı belirtiler ile gelirler

Reflü hastalığı yaşamın ilk 2 yılında sindirim problemleri ön planda iken daha sonra ise sistemik yakınmalar ön plana geçer ve dolayısı ile tanı zorlaşır.

Süt çocuğunda sızıntı şeklinde veya fışkırır şekilde kusma olabilir. Bazen hemen yemek öncesi bazen de yemekten birkaç saat sonra kusma olabilir. Reflü hastalığı bulguları yoksa bu belirtiler normal olarak kabul edilir. Kilo almada zorluk, huzursuzluk, anemi apne nöbetleri olabilir.

KÜÇÜK çocukta ise göğüste yanma, yutma güçlüğü ve göğüs ağrısının çocuktaki ifade şekilleri ön plandadır. Bunların çocukta belirtisi ağlama, huzursuzluk, mamayı reddetme, zor uyuma, başını arkaya atma gibi belirtiler olabilir. Bazen de anemi ve ağızdan kan gelmesi ve dışkının katran renginde çıkması ( üst sindirim sisteminden kanama ) gibi bulgular karşımıza gelebilir.

Yine de süt çocukluğunda sepsis, doğumsal kalp hastalığı, beslenme hataları, idrar yolu enfeksiyonu, inek sütü alerjisi/ anatomik bozukluklar, bazı metabolik hastalıklar reflü hastalığını taklit edebilir, ayırıcı tanıda bu hastalıklarda göz önde bulundurulmalı ve hasta doğru ve uygun tedaviyi karışıklığa sebep olmadan alabilmelidir.

 Reflüde ayrıca;

• Uyku APNESİ ( nefessiz olarak saniyelerce kalma)
• Uzun süren öksürük nöbetleri/ tekrarlayan akciğer enfeksiyonu bulguları olabilir.
• Ses kısıklığı / boğuk ses/ sık larenjit atakları / kulakta sıvı toplanması ve bunun sonucunda kulağa tüp takılması(seröz otit)/ sinüzit
• Hışıltı
• Karın ve gögüs ağrısı
• Başı geriye atma ve başı yana çevirme
• BÜYÜK çocuklar ise belirtileri kendilerini ifade edebilir. Bunlar; Göğüs arkasında yanma, kusma ve ağza acı su gelmesi, ağız kokusu, gece öksürüğü, boğulur şekilde öksürük ile uyanma, kabızlık, kulakta sıvı toplanması ve bunun sonucunda kulaklarına tüp takılmış olan çocuklar, sinüzit , gelişim geriliği ve obesite ayrıca dişlerde reflüye bağlı çürükler, üst ön kesicilerin iç kısmında değişiklikler ve diş gıcırdakma bulgu ve belirtileri olabilir
• 1 yaşın üstünde sol yan pozisyon ve yatak başının 15 cm yükseltilmesi önerilir. Yüz üstü yatırma reflüyü azaltabilir ancak bu seferde ANİ BEBEK ölümü oranı artmakta dolayısı ile ÖNERİLMEMEKTEDİR.
• Süt çocuğu çağında emzik kullanılıyorsa bu reflüyü artıracağından emzik yasaklanır.
• Bebeklerin dik emzirme pozisyonunda emzirilmeleri
• Ana kucağı, puset vb reflüyü artırdıkları için kullanımları önerilmemektedir.
• Çocuğun yanında sigara İÇiLMeMELİ, ergenlik çağında olanlar ise içki ve sigara tüketimi araştırılmalı ve önlem alınmalıdır.
• Üç öğün yerine çocuğun aldığı gıdalar altı öğünde verilmelidir.
• Patates, köfte, balık gibi çocukların sevdiği gıdalar kızartma yerine fırında yapılarak verilmelidir.
• Çikolata, cips, çerez, ketçap, mayonez, soğan ve sarımsak gibi gaz yapıcı gıdalar ve konsantre meyve suları ve gazlı ve asitli içeceklerden uzak durulur.
• Çok sıcak içeceklerden ve çok soğuk içeceklerden uzak durulur..
• 1 yaşın üstünde sol yan pozisyon ve yatak başının 15 cm yükseltilmesi önerilir. Yüz üstü yatırma reflüyü azaltabilir ancak bu seferde ANİ BEBEK ölümü oranı artmakta dolayısı ile ÖNERİLMEMEKTEDİR.
• Süt çocuğu çağında emzik kullanılıyorsa bu reflüyü artıracağından emzik yasaklanır.
• Bebeklerin dik emzirme pozisyonunda emzirilmeleri
• Ana kucağı, puset vb reflüyü artırdıkları için kullanımları önerilmemektedir.
• Çocuğun yanında sigara İÇiLMeMELİ, ergenlik çağında olanlar ise içki ve sigara tüketimi araştırılmalı ve önlem alınmalıdır.
• Üç öğün yerine çocuğun aldığı gıdalar altı öğünde verilmelidir.
• Patates, köfte, balık gibi çocukların sevdiği gıdalar kızartma yerine fırında yapılarak verilmelidir.
• Çikolata, cips, çerez, ketçap, mayonez, soğan ve sarımsak gibi gaz yapıcı gıdalar ve konsantre meyve suları ve gazlı ve asitli içeceklerden uzak durulur.
• Çok sıcak içeceklerden ve çok soğuk içeceklerden uzak durulur..
• Bulguları olanlarda gastroözefagial reflü hastalığı düşünülür.GASTROÖZEFAGİAL REFLÜ HASTALIĞININ TANISI:

  Gastoözefagial reflü hastalığında pek çok tetkik kullanılmasına rağmen %100 tanı koydurucu bir tetkik yoktur. Hekimin deneyimi ve aile ile iletişim sanatı tanı ve tedaviyi yönlendirici olmalıdır.

   Biz hekimler reflü hastalığında kullanılan tetkikleri niçin NeDEN YAPIyoruz?

  • Reflü hastalığı varlığını göstermek
  • Hastalığa bağlı oluşan istenmeyen örneğin darlık ve yemek borusundaki değişikliklerin gösterilmesi
  • VE reflü ve semptomlar arası ilişkileri göstermek için kullanıyoruz.
  • Biraz önce bahsettiğimiz belirtiler ile hastaya doktorun tanı koyup direk tedavi başlaması en akılcı yaklaşım olmalıdır. Bu yöntem tedaviden teşhise gitme olarak kullanılmaktadır. YaNİ direk tedaviye bAŞLAma EN DUYARLI VE EN ÖZGÜN tanı aracıdır.

   

  • İlerlemiş olgular için yemek borusu, mide ve ince barsak grafileri doğumsal anormalliğin, yemek borusunun diğer hastalıklarını ortaya çıkarma, pilör stenozunun, mide fıtığının varlığının ve reflü hastalığına bağlı oluşan darlığın ortaya çıkartılması için gereklidir.
  • Üst sindirim sisteminin ENDOSKOPİK incelenmesi ve biyopsi örneklerinin alınması istenmeyen yemek borusu alt kısmındaki değişikliklerin darlık, yemek borusunun yangısının ortaya çıkarılması ve altta yatan diğer patolojilerin ortaya çıkartılması için gereklidir.

   

  • 24 Saatlik Ph monitorizasyonu doktorun gerektiği durumlarda başvurduğu tanı yöntemidir. Başlangıçta kullanılan bir tanı yöntemi değildir.
  • Sintigrafi ; Bir çok çocuk gastroenteroloji merkezinde olduğu gibi çocuk gastroenteroloji polikliniğimizde de rutinde istenen bir tetkik değildir. Sintigrafi ancak akciğerlere aspirasyonları gösteren bir tetkiktir.
  • çalışmaları, kapsül pH metri gibi yeni ve pahalı tanı yöntemleridir. Henüz ülkemizde rutine girmemiştir
  • Kulak Burun Boğaz Bakısı diğer bir tanı yöntemidir: Larinkste ödem, eritem ve nodül ve hatta reflünün görülmesi olasıdır.

   Gastroözefagial reflü hastalığının tanısında hastalığın bireysel belirti farklılıklarının olduğu, tanı koymada net bir tanı aracı olmadığı göz önüne alınırsa sorunun büyüklüğü ortadadır. Kolay tanı koyabilme boş yere tedavi verme yanında, tanıyı koymadaki gecikme ise istenmeyen sonuçlarla hastayı karşımıza getirmektedir.  Test tedavisine 2-4 haftalık tedaviye yanıtsızlık durumunda hasta mutlaka çocuk gastroenteroloji uzmanınca görülmelidir.

  TeDAVİ:

  Hastalığın tedavisinde bazı önlemler almak gereklidir.

  BELİRTİLERİ AZALTMAK İÇİN ÖNLEMLER ALMAK VE YAŞAM TARZINDA DEĞİŞİKLİKLERE GİTMEK GEREKLİDİR

  YaŞAM tarzınDAKi DEĞİŞiKLiKler;

• 1 yaşın üstünde sol yan pozisyon ve yatak başının 15 cm yükseltilmesi önerilir. Yüz üstü yatırma reflüyü azaltabilir ancak bu seferde ANİ BEBEK ölümü oranı artmakta dolayısı ile ÖNERİLMEMEKTEDİR.
• Süt çocuğu çağında emzik kullanılıyorsa bu reflüyü artıracağından emzik yasaklanır.
• Bebeklerin dik emzirme pozisyonunda emzirilmeleri
• Ana kucağı, puset vb reflüyü artırdıkları için kullanımları önerilmemektedir.
• Çocuğun yanında sigara İÇiLMeMELİ, ergenlik çağında olanlar ise içki ve sigara tüketimi araştırılmalı ve önlem alınmalıdır.
• Üç öğün yerine çocuğun aldığı gıdalar altı öğünde verilmelidir.
• Patates, köfte, balık gibi çocukların sevdiği gıdalar kızartma yerine fırında yapılarak verilmelidir.
• Çikolata, cips, çerez, ketçap, mayonez, soğan ve sarımsak gibi gaz yapıcı gıdalar ve konsantre meyve suları ve gazlı ve asitli içeceklerden uzak durulur.
• Çok sıcak içeceklerden ve çok soğuk içeceklerden uzak durulur..
• • Nane, boza, domates suyu, portakal suyu gibi asitli yiyecekler gibi yemek borusuna yiyeceklerin ve beraberinde asitin kaçışını artıran gıdaların yanında yemek borusu alt sfinkterini gevşeten kahve ve kakaolu içeceklerden uzak durulması anlatılmalıdır.
  • Kabızlık varsa karın içi basıncı artıracağı için tedavi edilmelidir.
  • Karın içi basın azaltmak için sıkı kemer, korse, sıkı lastik vb kullanımı önlenir.
  • Şişmanlık varsa zayıflama programına alınır.
  • Çocuk yemek yedikten sonra hemen yatırılmamalı en az 2 saat geçmesi söylenmelidir.
  • İşeme bozukluğu varsa araştırılır.

  İnek sütü alerjisi olan bebeklerde iNEK sütünün eliminasyonu kusmaları azaltabilir.

  TIBBİ TEDAVİ:

• Tıbbi tedavi doktorun seçeceği tedaviye göre en az 3 ay olmalıdır.

  Tedavide kullanılan ilaçlar mideden yemek borusuna yiyeceklerin dönüşünü azaltan ve bunun yanı sıra mide boşalmasını hızlandıran ilaçlar (prokinetikler) ve mide asidini baskılayan ilaçlar ( asit baskılayıcı ilaçlar) kullanılmaktadır. Cerrahi tedavi yöntemleri yanında endoskopik tedavi yöntemleri de vardır. Endoskopik tedavi yöntemleri henüz çocuklarda uygulamaya geçmemiştir.

  Tedaviye yanıtsız hastalar için aile, çocuk doktoru, çocuk gastroenteroloji uzmanı ve çocuk cerrahı ortak olarak en iyi tedavi yöntemini seçilmelidir.